مقایسه کهن الگوها در طراحی باغسازی ساسانی با باغسازی اسلامی مبتنی بر اعتقادات مذهبی

•   آرشیو : تابستان 1402 - جلد دوم
•   کد پذیرش : 19995
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | رحمت اله محمد خواه
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : در یک نگاه سطحی بنظر می‌رسد، باغ ايراني در سراسر تاريخ يک هويت ثابت و تداوم يافته دارد، ولي بررسي‌هاي دقيق‌تر تمايزات کالبدي بارزي را بين نخستين باغ‌های دوران ساسانی و باغ‌های دوران اسلامي نشان می‌دهد. به نظر م‌يرسد اين تفاوت‌ها ريشه در انديشه‌ها و باورهای پشتوانه آنها داشته باشد. اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ دارد ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﻲ مصداقی از دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ (کاخ سروستان) و دوران اسلامی(باغ فین کاشان) و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻛﻠﻲ ﺑﺎغ ﺳﺎزي در اﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ، ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ در ادﻳﺎن زرﺗﺸﺖ و اﺳﻼم، ﺣﻜﻤﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ و دﻻﻳﻞ ﺗﻔﺎوتﻫﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪي ﺑﺎغﻫﺎي اﻳﻦ دو دوره ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ‌ﺷﻮد. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آﻣﻮزهﻫﺎي اوﺳﺘﺎ و ﻗﺮآن و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﻨﻲ، ﺳﭙﺲ ﺑﺎ روش ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺑﻪ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﺑﺎغ‌ﺳﺎزي اﻳﺮاﻧﻲ در دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ و اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن اﻧﻄﺒﺎق ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎغ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﻨﻲ (زرﺗﺸﺘﻲ و اﺳﻼﻣﻲ) ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد. براساس يافته‌هاي اين تحقيق مهمترین تمايزات کالبدي: الگوی فضایی، سازماندهي تقسيمات در پلان باغ، محوربندی موقعیت و تعداد کوشک، مکانیابی باغ‌ها و کاربردآب قابل معرفي است. در اين تحقيق تلاش شد تا بخش قابل ملاحظه‌اي از اين تفاوت‌ها با بهره‌گيري از "توصيف رابطه آرماني انسان با طبيعت " در باورهاي دو مکتب، مورد شناسايي قرار گيرند.
•   لیست منابع : 1) نقش کهنالگوهای "آناهیتا و مهر" در باغسازی ایرانی فرحناز مقدم پور کنفرانس بین المللی شهرسازی تهران 1396 ،
  2) پژوهش هاي نوين علوم جغرافيايي، معماري و شهرسازي،سال اول، شماره هفتم، تابستان ١٣96 بررسي كهنالگوها يا انگارههاي بنيادين پايدار (كهنالگوي بالا-پايين (ورهنگ) و (ماندالا)) كسري شفيعيزاده ١. ندا ضياء بخش ٢
  3) 3-بررسى تطبيقى باغسازى ايران در دوران ساسانى و اسلامى براساس توصيفه اى بهشتى مهدي حمزه نژاد ،پريا سعادت جو مجتبي انصاري 1393
  4) مطالعات معماری ایران بررسي كهن الگوها يا انگارههاي بنيادين پايدار (كهن الگوي بالا-پايين (ورهنگ) و ماندالا)
  5) در معماري ايراني كسري شفيعي زاده ١. ندا ضياء بخش ٢ پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی :: تابستان1396
  6) نمادپردازی در باغ های ایرانی در دوره اسلامی و ارتباط آن با باورهای مذهبی سازندگان مهدی حقیقت بین، مجتبی انصاری
  7) نقش جهان سال چهارم - شماره یک صفحات: ۵سال 1366
  8) بررسی مفهومی و کاربردی باغ سازی ایران به سبک دوره پیش از اسلام الهام فرجی دیزجی 1، محسن کافی 2*، احمد خلیقی 3 و سپیده کلاته جاری علوم باغبانی ایران دورة 05 ، شمارة 1، بهار 1398
  9) بازتاب کهن الگوی مادر در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ*حسنیه هروی 1، محمدمنصور فلامکی** 2، سیدعطااله طاهایی نشریه علمی باغ نظر 16 ((75)) دوره 5 شهریور1398
  10) ﺑﺮرﺳﻰ ﻧﻘﺶ ﻛﻬﻦ اﻟﮕﻮ ﻫﺎ در ﻣﻌﻤﺎرى و ﺷﻬﺮﺳﺎزى ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﺳﻨﺠﺮى ﻓﺮد١*، اﻣﻴﻦ ﻃﻮﺳﻰ٢ کنفرانس پژوهشهای نوین 1390
  11) نقش کهن الگوهای "آناهیتا و مهر" در باغسازی ایرانیفرحناز مقدم پور کنفرانس بین المللی عمران ، معماری ..ایران – تهران ، مرداد ماه 1396
  12) مطالعه‌ی گونه شناسي، عناصر و اجزای معماري ايراندر دوره ساساني مریم محمدی و دکتر جواد نیستانی و.. مجله نامه باستانشناسی شماره 1 1390
  13) نقد و بازنگریِ تاریخ باغ‌ در ایران (دوره اسلامی) غلامرضا جمال‌الدین پژوهشگر معماری مرداد1396
  14) پيرنيا، محمد كريم ١٣٨٧ ،، سبك شناسي معماري ايراني، تهران، انتشارات سروش دانش.
  15) جواهريان فريار، ١٣٨٣ ،، باغ ايراني حكمت هنر منظر جديد، تهران، انتشارات موزه هنرهاي معاصر.
  16) حيدرنتاج وحيد، ١٣٨٩ ،، باغ ايراني، تهران، دفتر پژوهش هاي فرهنگي.
  17) دکتر قادر احمدی، سعدی علیزده1397 ﺑﺎغ ﺳﺎزي اﻳﺮان در دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﻰ و اﺳﻼﻣﻰ کنفرانس عمران,معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام،تبریز
•   کلمات کلیدی به فارسی : کليدي: کهن الگو، باغ ایرانی، باورهای مذهبی، دوره ساسانی، دوره اسلامی.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : At a superficial glance, it seems that the Iranian garden has a constant and continued identity throughout history, but a closer examination shows significant physical differences between the first gardens of the Sassanid era and the gardens of the Islamic era. It seems that these differences are rooted in their supporting thoughts and beliefs. This research tries to evaluate the examples of the Sassanid period (Sarostan Palace) and the Islamic period (Fin Kashan Garden) and obtain the general pattern of gardening in this area. Also, by examining the theoretical foundations related to this category in Zoroastrianism and Islam, the wisdom of obtaining these patterns and the reasons for the physical differences of the gardens of these two periods are identified. In this research, referring to the teachings of Usta and the Qur'an and other religious sources, then with an applied method, we will review the theoretical foundations of Iranian gardening in the Sassanid and Islamic eras, so that the components and elements of the garden can be adapted. This is based on the theoretical foundations of religious culture. Zoroastrian and Islamic) to be provided. Based on the findings of this research, the most important physical differences can be introduced: the spatial pattern, the organization of divisions in the garden plan, the orientation of the position and the number of booths, the location of the gardens and the use of water. Taking advantage of the "description of the ideal relationship between man and nature" in the beliefs of the two schools are recognized.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : archetype, Iranian garden, religious beliefs, Sassanid period, Islamic period
•  صفحات : 66-82
•   دانلود فایل ( 911.98 KB )