فضای کالبدی به مثابه بستر رشد خلاقیت کودکان؛ رهیافت الگوهای معماری فضاهای آموزشی بر اساس رابطه بین صفات خلاقیت و ایده های معمارانه

•   آرشیو : تابستان 1401 - جلد اول
•   کد پذیرش : 19940
•   موضوع : سایر شاخه ها
• نویسنده/گان : | حمیدرضا رزمی، مهتاب ارمغان
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : در طول نیم قرن گذشته، جامعه مدنی ایران نیازی بی سابقه به گسترش آموزش و پرورش عمومی را پدید آورده است. در نتیجه فضاهای آموزشی بسیاری در سراسر کشور بنا گردیده که در آنها استانداردهای فنی، ملاحظات محیطی و هویت معماری در نازل ترین سطح ممكن ملحوظ شده است. مهم تر از همه فضایی که در درون این فضاهای آموزشی پدید آمده فاقد هر گونه نقش سازنده و حمایت کننده در تعلیم و تربیت و خلاقیت کودکان است. با وجود اینكه برای پرورش خلاقیت، موثرترین بازه زمانی، کودکی است اغلب محیط های آموزشی فعلی کشور، تلاش ناچیزی برای پرورش آن انجام می دهند لذا در اکثر این فضاها، بدون توجه به رویكرد های محیطی خلاقانه طراحی شده اند. این مساله، بستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است هدف اصلی از نگارش این پژوهش، پرداختن در زمینه های روان شناسی محیط و طراحی معماری در مفاهیم خلاقیت و محیط های ساخته شده بر پرورش خلاقیت کودکان، همچنین ویژگی های محیطی مؤثر بر خلاقیت کودکان و ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﺒﺎﻧﻲ و اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي آموزشی ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﺸﻮر و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﺎﺧﺼﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻛﻮدﻛﺎن در راستای ارتقای خلاقیت ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي را اﻳﻔﺎ می کنند می باشد. در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ابتدا، عوامل مؤثر بر خلاقیت کودک و ویژگی های محیطی شکل دهنده این عوامل تحلیل، سپس موضوعی تحت عنوان "دوست دارید محیط آموزشتان چه شکلی باشد" به کودکان 4 تا 10 ساله داده و از آنها خواسته شد که در این خصوص نقاشی بکشند سپس با روش کدگیری، در غالب رنگ ها، نوع و فرم خطوط بکار رفته شده، کدهایی گرفته و در نهایت با توجه به این کدها و مطالعات کتابخانه ای انجام و کدهایی برای طراحی متناسب با روحیات کودک مبتنی بر پروش خلاقیت صادر گردید. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی_تحلیلی است که از ابزار جمع آوری اطلاعات، اسنادی (کتابخانه ایی) در بستر بهره گیری از مطالعات میدانی بهره برده است. با استناد به نتایج این پژوهش می توان این گونه برآورد نمود که، ایجاد ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري داراي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻓﻀﺎي ﺑﺎزدر ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﻓﻀﺎي ﻣﻌﻤﺎري ﻃﺒﻖ ﺳﻠﻴﻘﻪ و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﻮدﻛﺎن ﻛﻪ ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎدﻛﻨﺪ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻘﻒ ذﻫﻨﻲ ﻛﻮدﻛﺎن و اﻳﺠﺎد ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺣﺲ ﻛﻨﺠﻜﺎوي آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ.
•   لیست منابع : [1] ﻧﻘﺮه ﻛﺎر، ع ح، ﻣﻈﻔﺮ، ف، ﺻﺎﻟﺢ، ب، ﺷﻔﺎﻳﻲ، م، 1388، ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ در ﺗﺒﻴﻴﻦ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﻛﻮدﻛﺎن، ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي آرﻣﺎن ﺷﻬﺮ، 74 - 67،(2)2.
  [2] ﺷﻔﺎﺋﻲ، م، 1388، ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺮاي ﻛﻮدﻛﺎن 3 ﺗﺎ 6 ﺳﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻼﻗﻴﺖ آن ﻫﺎ در اﻳﺮان، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻣﺪرك دﻛﺘﺮا در ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ.
  [3] میرزا آقایی، ح، 1386، تاثیر هنر بر خلاقیت کودکان در آینده، ماهنامه پژوهشی- خبری شماره 5 فرهنگستان هنر ایران.
  [4] مرتضوی، ش، (1376)؛ فضاهای آموزشی از دیدگاه روانشناسی محیط، سازمان نوسازی مدارس کشور، تهران.
  [5] رزمی، ح ر، غلامی، م، 1400، پاسخگويي محيط فيزيكي جهت رشد و پرورش خلاقيت كودكان؛ راهبردهايي در طراحي معماري فضاهاي آموزشي (مطالعه موردي؛ مدارس ابتدايي)، فصلنامه پژوهش هاي كاربردي در فنی و مهندسی، سال سوم، شماره ٢١، بهار ١٤٠٠، ﺻﺺ ١٥١ -١٨٩.
  [6] لطف عطا، الف، 1387، تأثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط های آموزشی (ابتدایی) در شهر، فصلنامه مدیریت شهری، ش 31، صص 73_90.
  [7] طباطباییان، م، عباسعلی زاده رضاکلائی، س، فیاض، ر، 1395،تحلیلی بر تأثیر محیط های ساخته شده بر خلاقیت کودک (بررسی ویژگی های محیطی مؤثر بر خلاقیت کودک در مراکز کودک تهران)، مجله علمی ـ پژوهشی پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر، 13 (43): 36-17.
  [8] Amabile T.M. (1983).Social psychology of creativity: A componential conceptualization, In Journal of Personality and Social Psychology, 45. 357-376.
  [9] شفایی، م، مدنی، ر، 1389، اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان بر اساس مدل خلاقیت، نشریه علمی پژوهشی فن آوری آموزشی، سال چهارم، جلد 4، شماره 3.
  [10] سام خانیان، م ر، 1384، خلاقیت و نوآوری در سازمان های آموزشی (مفاهیم، نظریه ها، تکنیک ها و سنجش)، نشر رسانه تخصصی، تهران.
  [11] باقری، م، عظمتی، ح ر، 1390، فضای کالبدی به مثابه برنامه درسی(پرورش خلاقیت کودکان در محیط مدرسه)، فصلنامه مطالعات درسی ایران، سال ششم، شماره 22، صص 163_184.
  [12] Torrance, E. (1989) . The Nature of Creativity as Manifest in, this Testing in, Stanberry, Robert J.; the Nature of Creativity Contemporary Psychological Perspectives, Cambridge university press.
  [13] ضرغامی، الف، قنبران، ع ح، پهلوانی، م، 1391، معیارهای طراحی فضاهای آموزشی آینده، اولین همایش ملی آموزش در ایران، 1404.
  [14] رزمی، ح ر، ابراهیمی، ر، 1397، واکاوی مفهوم خلاقیت در طراحی معماری فضاهای مختص کودکان»، اولین کنفرانس پژوهش های کاربردی درعلوم مهندسی، تهران، ایران.
  [15] ﺣﺴﯿﻨﯽ، الف، 1376، ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﭘﺮورش آن، رﺳﺎﻟﻪ دﮐﺘﺮي، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺪرس، ،ﺗﻬﺮان.
  [16] ﻋﻈﻤﺘﻲ، ح ر، همکاران، 1394، اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲﻣﺆﺛﺮ در ارﺗﻘﺎي ﺧﻼﻗﻴﺖداﻧﺶآﻣﻮزان در ﻓﻀﺎﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي: دﺑﻴﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي دﺧﺘﺮاﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﻻﻫﻴﺠﺎن)؛ ﻓﺼﻞ ﻧﺎﻣﺔ ﻋﻠﻤﻲ، ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﺑﺘﻜﺎر و ﺧﻼﻗﻴﺖ در ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ دورة ﺷﺸﻢ، ﺷﻤﺎرة دو، ﭘﺎﻳﻴﺰ 95، ﺻﺺ142-121.
  [17] مردمي، ک، ابراهيمي، س، 1393، بازي انگيزي، راهبرد طراحي محيط هاي يادگيري، نشريه علمي پژوهشي انجمن علمي معماري و شهرسازي ايران، شماره 7، ص65.
  [18] Alexander Ch., Sara I., Murray S. and Max J. (1977), Ingrid Fiksdahl-King and Shlomo Angel, A Pattern Language, NewYork, Oxford University Press, p. 368.
  [19] شاطریان، ر، 1387، طراحی و معماری فضاهای آموزشی، نشر سیمای دانش، تهران.
  [20] حافظيان، طيبه، 1382، انعطاف پذیركردن فضا هاي آموزشي و پرورشي، مجله مدرسه، شماره31، تهران.
  [21] ایزدی، م، (1397)، طراحی کانون پرورش فکری کودکان در شهر آمل، با توجه به مؤلفه های مؤثر به منظور پرورش خلاقیت کودکان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آمل، آمل، ایران.
•   کلمات کلیدی به فارسی : کودک، مدل خلاقیت، فضاهاي آموزشی کودکان، ارتقاء خلاقیت، اصول طراحی.
•   چکیده مقاله به انگلیسی :
•   کلمات کلیدی به انگلیسی :
•  صفحات : 1-31
•   دانلود فایل ( 1.69 MB )